Uçakların yüksek irtifalara ulaşması neredeyse 30 dakika sürer. Yüksek irtifalarda uçma prosedürü, düşük yoğunluklu irtifalarda yakıt tüketimini en aza indirmek için belirlenmiştir.
Uçuşun uzunluğuna bağlı olarak uçaklar, uçuş süresinin %90’ına kadar çok yüksek irtifalarda uçabilirler. Yüksekte uçmak, iniş ve yaklaşmanın da iyi planlanması gerektiği anlamına gelir. Peki nasıl yapılıyor bu planlama?
Pilotlar, iniş noktasını hesaplamak için basit trigonometri kullanır.
Pilot, irtifasını ve alçalma açısını (3 derece) biliyorsa, hedef aerodromdan yatay mesafeyi hesaplayabilir. Bu mesafe, pilotun alçalmaya başlaması gereken mesafedir.
Örneğin, bir uçak 35.000 ft irtifada ise 3 derece açıyı kullanarak alçalma noktasını hesaplayabiliriz. Ancak pilotlar, mesafeyi deniz mili (NM) olarak ölçtüğü için bu değeri deniz miline çevirmeliyiz.
Hesaplamaya göre alçalma noktası 667.840 ft’tir ve bu, deniz mili olarak 110 NM’dir. Normal koşullarda pilotlar, alçalmaya hedef aerodromdan 110 NM uzakta başlamalıdır.
Trigonometri her zaman en doğru değeri verir ancak yüksek hızlı bir uçakta pek de pratik bir yöntem sayılmaz.
Pilot, her geçen irtifada mesafeyi hesaplamak için sürekli trigonometri kullanamaz. Neyse ki daha kolay bir yöntem var: İrtifayı sıfırsız olarak 3 ile çarpmak.
Yukarıdaki örneği kullanarak alçalma noktasını bulmak için 35’i 3 ile çarparsak (35 x 3), 105 NM elde ederiz. Pilotlar alçalmayı başlattığında, her 1.000 ft’de mesafeyi zihinsel matematikle hesaplayabilirler.
Hesaplanan mesafe azalmaya devam ederse uçak, profil üzerinde yükseliyor demektir ve alçalma hızı artırılmalıdır. Mesafe artmaya devam ederse alçalma hızı azaltılmalıdır çünkü uçak, profil üzerinde alçalıyordur.
Modern uçaklarda alçalma profili, bilgisayarlar tarafından otomatik olarak hesaplanır.
Rüzgâr durumları girildiğinde, uçuş yönetim sistemi alçalma noktasını ve gerekli alçalma hızını doğru bir şekilde belirleyebilir. Ancak birçok durumda pilotlar, hâlâ alçalma hızını manuel olarak kontrol etmek zorundadır çünkü bilgisayarlar, yalnızca uçak planlanan rotada mükemmel şekilde uçurulursa doğru profili belirleyebilir.
Hava durumu sapmaları ve hava trafik kontrol kısıtlamaları, uçakların planlanan rotada uçmasına nadiren izin verir ve bu nedenle en modern uçakların pilotları bile alçalma profili ve uçak enerji yönetimini çok iyi anlamak zorundadır.
